Toch ervaren kinderen en jongeren een heel scala van zelfde gevoelens wanneer ze te maken hebben met een verliessituatie. Het begint al bij het verlies van de eerste knuffel, het eerste huisdier, later het eerste liefje … Op vandaag zijn er ook al heel veel kinderen die een verlieservaring hebben doorgemaakt naar aanleiding van een scheiding tussen de ouders … Het zijn allemaal verlieservaringen waar het kind door moet, waar het kind ergens mee moet kunnen leven. In een aantal situaties kan er teruggevallen worden op de ouders, maar in sommige gevallen is het verdriet bij de ouders even groot en blijken zij niet de zo noodzakelijke steunfiguren te zijn.

De eerste verliezen leren de kinderen en de jongeren dat er in het leven afscheid genomen moet worden, of ze dan nu willen of niet. In welke mate staan we daar bij stil? In welke mate nemen we tijd om dit samen met hen bespreekbaar te maken? Staan we zelf stil bij het feit dat het gedrag van het kind plots anders is geworden? Die levenslustige peuter zit de laatste tijd alleen maar stilletjes in een hoekje met de blokjes te spelen en het spelen is meer vernieling geworden dan opbouwen. Die rustige tiener – met de noodzakelijke puberteitsstress en andere perikelen – blijkt plots fan te zijn van een heel andere muziekstijl die oproept tot dood en verderf, de vrolijke kleurenkamer wordt grijs en grauw, de kledij bestaat alleen nog uit zwart en alle mogelijke varianten erop.

De plotse en vooral blijvende ommekeer in het gedrag van een kind is heel vaak uiting van gevoelens die niet verwoord kunnen worden. Heel vaak wordt het afgedaan als ambetant, asociaal, ’t zal wel over gaan, ik weet niet wat ik er mee moet aanvangen, niemand verstaat hem nog … en dergelijke uitspraken meer.

In elke verliessituatie, dus zeker ook in een rouwsituatie, is het van cruciaal belang dat het kind of de jongere kan terugvallen op een vertrouwenspersoon … iemand die er is en die er gewoon is … die geen goedbedoelde raad perse wil meegeven, die authentiek, eerlijk en oprecht is, die misschien niet te nauw betrokken is, maar toch voldoende aanwezig is …

Ouders kunnen in veel gevallen de ideale vertrouwenspersonen zijn, zeker op jongere leeftijd. Bij de jongeren zijn die ouders net diegene ‘die hen toch niet (zullen) begrijpen’ en is het soms meer aangewezen om terecht te kunnen bij een familielid, een leerlingbegeleider ... We mogen uiteraard ook de impact van de vriendenkring niet vergeten. Veel jongeren kunnen met hun diepste gevoelens net wel bij de dichte vrienden terecht, want zij luisteren en begrijpen hen in een taaltje die anderen misschien net niet begrijpen.

Rouw en verlies bij kinderen en jongeren … een totaal andere aanpak, maar zeker de moeite waard om er bij stil te staan. We hebben allen alleen maar het allerbeste voor met onze kinderen en we willen hen uiteraard miserie en leed besparen. Het maakt helaas toch deel uit van het leven. Het is daarom belangrijk om er mee aan de slag te gaan. Via kleine of grotere opdrachten, tekeningen, knuffeldiertjes, wandelingen in het bos … samen die tijd doormaken en verwerken. Het is stilstaan bij hun belevingswereld en ons proberen in te leven wat zij op dat moment voelen. Heel veel gevoelens zijn gelijklopend aan die van volwassenen, maar kinderen laten ze vaak op een andere manier zien. Kinderen gaan die gevoelens toelaten die ze op dit moment aankunnen. Zo kan een kind na het horen van een overlijden heel vlug over gaan tot de orde van de dag: namelijk het spel waarmee hij of zij bezig was. Dit is geen onverschilligheid, maar de emoties die op dat moment spelen, moeten eerst in het kind wat bedaard worden. Pas dan zal het kind een stapje verder gaan en eventuele vragen stellen, emoties tonen …

Met een goeie inleving en wat achtergrond, maar vooral met heel veel buikgevoel helpen en steunen we onze kinderen en jongeren in het verwerken van klein en groot verdriet … zo gaan we samen met hen op weg … (DJM)